Ptaki - gromada kręgowców stałocieplnych (o temperaturze ciała
40-45°C) o ciele pokrytym piórami, które izolują je termicznie od warunków
środowiska oraz umożliwiają latanie za pośrednictwem skrzydeł, stanowiących
przekształcone przednie kończyny. Składają owodniowe jaja pokryte wapienną
skorupą. Na świecie żyje ok. 8600 gatunków ptaków. Są jedynymi poza
nietoperzami kręgowcami, zdolnymi do aktywnego latania. Niektóre z gatunków
utraciły zdolność latania, np. struś, pingwin, kiwi.
PTAKI BAŁTYKU
Mewa
śmieszka (Larus ridibundus)
Ptak z rodziny mewowatych (Laridae) występujący w całej
Europie i Azji od Islandii i Wielkiej Brytanii aż do wybrzeży Oceanu
Spokojnego. Zamieszkuje wody śródlądowe bieżące i stojące oraz piaszczyste
plaże, wyspy, bagniste ląki, brzegi mórz. Ubarwienie obu płci jednakowe: białe
z szarym wierzchem i czarnymi końcami skrzydeł, których przedni skraj jest
biały. W okresie godowym ma czarno opierzona głowę, czerwony dziób i nogi. Żywi
się drobnymi kręgowcami i bezkręgowcami lądowymi i wodnymi oraz odpadkami
organicznymi. Wyprowadza 1 lęg w roku. Gnieździ się kolonijnie na ziemnych
kopcach lub w zagłębieniach w piasku. W Polsce liczna lęgowo. Chroniona.
Rybitwa
(Sterninae)
Podrodzina ptaków wodnych z rodziny mewowatych.
Charakteryzują się smukłą sylwetką, długimi i ostro zakończonymi skrzydłami
oraz rozwidlonym ogonem i krótkimi nogami. Palce spięte błoną pławną.
Upierzenie białe, szare, brązowe lub czarne. Brak dymorfizmu płciowego w
ubarwieniu. Są ptakami wód śródlądowych cieplejszych stref klimatycznych.
Bardzo zwinne i szybkie w locie. Żywią się małymi rybami i bezkręgowcami
wodnymi, czasami łowią w locie duże owady. Gnieżdżą się kolonijnie na
położonych w głębi lądu terenach podmokłych, brzegach jezior i rzek. W Polsce
występuje 9 gatunków, w tym 6 lęgowych. Wszystkie chronione. Do najbardziej
znanych należą: rybitwa białoczelna (Sterna albifrons), rybitwa białoskrzydla
(Chlidonias leucopterus), rybitwa czubata (Sterna sandvicensis) i rybitwa
zwyczajna (Sterna hirundo).
Łabędź
niemy (Cygnus olor)
Ptak z rodziny kaczkowatych. Jest to najcięższy ptak
fruwający. Zamieszkuje większe zbiorniki wodne o dobrze rozwiniętej roślinności
brzegowej i podwodnej, łącznie z zatokami morskimi. Samiec i samica są
śnieżnobiało upierzone. Charakterystyczną cecha tego gatunku jest
czerwonopomarańczowy dziób oraz duża czarna narośl u jego nasady, większa u
samca w okresie godowym. Odżywia się pokarmem roślinnym urozmaicanym drobnymi bezkręgowcami
wodnymi. W okresie godowym obie płci z wygięta w kształcie litery S szyją i
nastroszonymi skrzydłami wykonują rytualny taniec na wodzie krążąc wokół
siebie. Samica składa 5-9 jaj, które sama wysiaduje przez 35 dni. Samiec w tym
okresie zaciekle broni terytorium wokół gniazda. Pisklęta w krótkim czasie po
wykluciu opuszczają gniazdo, a rodzice wyprowadzają je od razu na wodę. W
Polsce jest liczny lęgowo, zwłaszcza na Mazurach i Pomorzu. Jest gatunkiem
wędrownym. Populacje północnoeuropejskie zimują licznie na wybrzeżu Bałtyku.
Jest gatunkiem chronionym.
Brzytwodzioby
Brzytwodzioby
należą do podrodziny ptaków z rodziny mewowatych. Ubarwienie wierzchu ciała
ciemne, spodu białe. Dziób, którego dolna część jest znacznie dłuższa od
górnej, pozwala na chwytanie drobnych zwierząt wodnych podczas niskiego lotu
tuż nad powierzchnią wody. Brzytwodzioby żerują głównie o zmroku i nocą (mają
źrenicę o pionowym ułożeniu, zwężającą się lub rozszerzającą w zależności od
natężenia światła). Gnieżdżą się kolonijnie na ziemi lub w niskich krzewach.
Samica znosi 2-5 jaj, wysiadywanych 25-30 dni. Młode opuszczają gniazdo po
25-30 dniach. Podrodzina obejmuje gatunki zamieszkujące nadmorskie i nadrzewne
bagna, ujścia i rozlewiska rzek.
Lodówka
Nad Bałtykiem w Polsce można spotkać rzadko spotykanego w
tej części świata ptaka. Takim jest na pewno lodówka. Jest to gatunek średniego
lub dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący tundrę Eurazji i
Ameryki Północnej. Nad Morzem Bałtyckim pojawia się w trakcie przelotów i zimą
(koniec września-początek maja). Najczęściej można go jednak odnaleźć w strefie
tundry w wolno płynących rzekach i jeziorach. Jego głównym pożywieniem są
drobne zwierzęta wodne, takie jak narybek, skorupiaki czy mięczaki. Co ciekawe,
w poszukiwaniu pokarmu potrafi znakomicie nurkować, nawet do 60 metrów. Oprócz tego odżywia się roślinami, np.: mech,
glony. W wyglądzie lodówki charakterystyczna jest okrągła głowa oraz krótki
dziób. Samiec jest większy od samicy, z odznaczającym się długim ogonem
złożonym z ostro zakończonych sterówek. W szacie godowej jego głowa, szyja i
pierś jest ciemnobrązowa, wierz ciała ma czarny z brązowymi brzegami, a jego
brzuch jest biały. Wokół oka ma białą plamę. Zimą jest biały z czarnymi
skrzydłami oraz z czarną plamą na grzbiecie w kształcie litery „y”. Samica jest
podobna w szacie godowej do samca, lecz zamiast czerni i ciemnego brązu
dominują u niej odcienie szarości. Jej biała plamka jest większa, sięga prawie
do szyi. Na wspomnianej szyi pojawia się również biały kołnierz. Nie posiada
ona ogona, czym różni się od samca. Zimą jest jasnoszara, ma jednak brązową
pierś i grzbiet. W ciągu roku wyprowadza jeden łęg. Rozpoczyna się w maju, a
kończy w czerwcu. Składa 5-12 oliwkowych lub kremowych jaj. Pisklęta opuszczają
gniazdo, usamodzielniają się w 35-40 dni po wykluciu.
Ostrygojad
zwyczajny (Haematopus ostralegus)
Jest
zaliczany do gatunków zagrożonych. Wyróżnia się charakterystycznym, czerwonym
kolorem nóg, dzioba i obwódek wokół oczu. Towarzyszy im czarno-białe
upierzenie. Ostrygojad jest wielkości wrony. Odżywia się bezkręgowcami –
małżami, skorupiakami i wieloszczetami. Żywi się też larwami owadów. Bardzo
rzadko spożywa ryby. W Polsce ostrygojad występuje głównie w dolinach Wisły (W
okresie od marca do października) i Odry, a liczebność populacji ostrygojada
wynosi zaledwie 20 par lęgowych. Jest ptakiem długowiecznym, potrafi dożyć 40
lat (znaleziono ptaka mającego 44 lata).
Kormoran
zwyczajny (Phalacrocorax carbo)
Jest to ptak rybożerny dużej lub średniej wielkości. Ptak
osiąga długość ciała 85-93 cm, rozpiętość skrzydeł 132-140 cm. Samce są większe
od samic, ale nie odróżniają się upierzeniem. Występuje w Polsce, na Warmii i
Mazurach żyje około 30 – 40 tyś kormoranów. Poluje na ryby nurkując,
charakteryzuje się dużą żarłocznością. Przeciętnie zjada 400 - 500g ryb
dziennie. Jest objęty ochroną gatunkową częściową.
Perkoz
dwuczuby
Jest
to średniej wielkości, wędrowny ptak wodny z rodziny perkozów. Występuje w
większej części Europy, Azji Środkowej oraz w południowej i środkowej Afryce.
Można go również spotkać w Australii i Nowej Zelandii. Perkoz dwuczuby jest
równomiernie rozpowszechniony w całej Polsce za wyjątkiem gór. Europejskie
perkozy zimują w Europie Zachodniej, basenie Morza Śródziemnego, a pojedyncze
osobniki także w Polsce. Największy polski perkoz rozmiarem dorównuje kaczce
krzyżówce. Upierzenie samca i samicy nie różni się. Perkoz dwuczuby w szacie
godowej ma długą białą szyję, dwa ciemnobrązowe czuby na głowie i rdzawo-czarne
bokobrody. Wierzch jego ciała jest ubarwienia ciemnobrązowego, a boki brązowo-rdzawego.
Posiada również pierś koloru białego. W szacie spoczynkowej perkozy dwuczube
nie mają bokobrodów, a czuby intensywnej barwy. Perkozy w locie, na górnej
stronie skrzydeł pokazują białą plamę. Ptaki te mają zredukowany ogon oraz
krótkie i giętkie pióra sterówki. Długość ciała perkoza dwuczubego wynosi około
50-58 cm, rozpiętość skrzydeł średnio 80cm, a przybliżona masa 1kg. Perkoz
dwuczuby jest gatunkiem aktywnym w dzień. Wyjątkiem jest okres kojarzenia się
par, kiedy ptaki te szukają w pełni księżyca odpowiedniego partnera lub
partnerkę. Poluje na małe ryby, owady, skorupiaki, mięczaki, kijanki oraz żaby
i jest w stanie zanurzyć się na głębokość nawet 30 metrów. Dietę uzupełnia
pokarmem roślinnym. Zjada także własne pióra i karmi nimi młode. W lato, w
czasie okresu pierzenia perkozy dwuczube łączą się w duże grupy, gdyż są wtedy
niezdolne do lotu. Nawet gdy są w pełni mobilne, ptaki te stronią od latania.
Znacznie częściej natomiast nurkują. Perkoz dwuczuby jest gatunkiem częściowo
wędrownym, a przeloty mają miejsce nocą. Przeloty odbywają się w miesiącach:
marzec–kwiecień oraz sierpień–grudzień. Perkozy dwuczube najczęściej przebywają
w jeziorach i stawach, rzadziej w wolno płynących rzekach z pasem przybrzeżnych
trzcin. Wśród innych perkozów wyróżnia się częstym przebywaniem na otwartej
wodzie. W czasie wędrówek można go spotkać na wybrzeżach morskich. Gatunek ten
wyprowadza jeden lęg w roku, znacznie rzadziej dwa. Taniec godowy par perkozów
dwuczubych jest wart uwagi. Wygląda on widowiskowo. Wpierw partner i partnerka
kłaniają się sobie, a następnie przybliżają się ku sobie z płasko wyciągniętą
szyją. Ptaki stroszą czuby i kryzy oraz potrząsają głowami. Taniec wieńczy
poza, w której perkozy przyciskają się do siebie piersiami stojąc pionowo na
wodzie. Czasami też trzymają też pęk wodorostów zebranych z dna. Perkozy
najczęściej budują swe gniazda na wodzie w otoczeniu trzcin i roślin wodnych
wystających ponad powierzchnię. Do budowy używają wpółzgniłych roślin wodnych i
błotnych. Konstrukcję tworzy zarówno samiec jak i samica zachowując dystans od innych osobników, lecz
były przypadki, gdy odnotowywano kolonie liczące do 100 par. Jaja składowane są
w liczbie od 3 do 6 sztuk i wysiadują je oboje rodzice przez okres od 25 do 29
dni. Jaja początkowo mają białą barwę, z kredową powłoką, jednak z czasem w
wyniku reakcji chemicznych powodowanych wydzielaniem związków z gnijących
roślin, jaja przybierają barwę oliwkowo-brązową.W Polsce Perkozy dwuczube są objęte ochroną gatunkową ścisłą. Nie ma w tym nic
nadzwyczajnego, gdyż istnienie tak malowniczych oraz interesujących zwierząt
jest trafnym argumentem przemawiającym za ochroną wspaniałej fauny i flory
Morza Bałtyckiego.
Inne ptaki
Bałtyku:
- śnieguła
- pliszka siwa
- piaskowiec
- siewnica
- szlachar
- bielaczek
- markaczka
- krzyżówka
- czapla siwa
Dokarmiać
czy nie dokarmiać?
Nierozsądne dokarmianie ptaków (zwłaszcza poza okresem
zimowym) zaburza ich naturalny cykl życiowy. Zanika u nich instynkt wędrówki, a
pozostające zimą ptaki, które powinny były odlecieć, nierzadko przymarzają do
lodu lub giną z głodu, bo w czasie mrozu mało kto o nich pamięta.
Dokarmiając ptaki, należy bezwzględnie przestrzegać kilku
bardzo ważnych zasad:
- należy to robić
tylko zimą, gdy niesprzyjające warunki atmosferyczne uniemożliwiają ptakom
samodzielne zdobycie pokarmu;
- dokarmiać należy w
miejscu czystym, zacisznym i osłoniętym, z dala od drapieżników;
- pokarm należy
wykładać na brzegu, drobno pokrojony, w ilości gwarantującej zjadanie go na
bieżąco;
- pokarmem
odpowiednim dla wodnych ptaków są płatki zbożowe, kasze, suche ziarna zbóż,
gotowane bez soli warzywa;
- nie należy
dokarmiać ptaków chlebem (zwłaszcza nieświeżym), gdyż jest to dla nich
niezdrowe i powoduje powstawanie chorób układu pokarmowego; suchy chleb rani
także ich przełyk.
Polecamy również obejrzeć krótki filmik o ptakach Bałtyku:
Bibliografia:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz