Backstage morza: Ssaki Bałtyku

Bałtyk jest jednym z najpłytszych i najsłabiej zasolonych mórz świata. Jego średnia głębokość

wynosi nieco ponad 50 m, podczas gdy średnia głębokość oceanów to prawie 4 km. Zasolenie Bałtyku wynosi średnio 7 ‰, jedynie w Bałtyku Zachodnim sięga 10 ‰, podczas gdy przeciętne zasolenie mórz wynosi 35 ‰ i mało który nawykły do życia w tych warunkach organizm wytrzymuje tak znaczne jego obniżenie. Niektóre grupy typowo morskich zwierząt, jak kraby (nie licząc gatunków przywleczonych przez człowieka) czy jeżowce nie występują tu w ogóle, inne, jak gąbki, ukwiały, rozgwiazdy czy wężowidła - skrajnie nielicznie. Wiele prawdziwie morskich gatunków może przetrwać w Bałtyku za cenę skarlenia. Wszystko to nie sprzyja obecności w Morzu Bałtyckim dużych, potrzebujących przestrzeni ssaków, stanowiących z reguły końcowe ogniwa łańcuchów pokarmowych. Nie należy się więc dziwić, że zwierzęta te są w Bałtyku rzadkością i właściwie wszystkie są zagrożone.

Do morskich ssaków polskiej strefy Morza Bałtyckiego zaliczane są:

1.Białucha arktyczna (Delphinapterus leucas)

Należy do gatunków zagrożonych, występuje w wodach arktycznych i sub-arktycznych. Liczebność populacji szacuje się na 100 tys osobników. Długość życia tych ślicznych zwierząt wynosi 25-30 lat. To chyba najśliczniejszy, a zdecydowanie najbardziej charakterystyczny gatunek walenia. Dokładnie jeden z 76 gatunków waleni!

2. Butlonos zwyczajny (Tursiops truncatus)

Gatunek ssaka z rodziny delfinowatych należy do najczęściej występujących i najszerzej rozprzestrzenionych gatunków delfinów.

3. Delfinowiec białonosy (Lagenorhynchus albirostris)

Gatunek ssaka z rodziny delfinowatych. Gatunek słabo poznany. Chłodne i umiarkowanie ciepłe wody północnego Oceanu Atlantyckiego. Pojawia się w Morzu Bałtyckim. W polskich wodach odnotowany po raz pierwszy w 1862 w pobliżu Kołobrzegu, a ostatnio w 1998.

4. Delfin zwyczajny (Delphinus delphin)

Gatunek ssaka morskiego z rodziny delfinowatych. Średniej wielkości delfin, najpospolitszy z waleni, zamieszkuje niemal wszystkie morza tropikalne i umiarkowane. W Morzu Bałtyckim spotykany bardzo rzadko.

5. Długopłetwiec oceaniczny (Megaptera novaeangliae)

Gatunek ssaka z rodziny płetwalowatych (Balaenopteridae) w podrzędzie fiszbinowców (Mysticeti). Jeden z większych fałdowców, dorosłe osobniki osiągają zazwyczaj 14–17 metrów długości i 30–45 ton masy. Gatunek ten wyróżnia się specyficzną budową, w tym długimi, przypominającymi skrzydła płetwami piersiowymi i pokrytą guzkami głową. Często można zaobserwować, jak zwierzę wyskakuje nad wodę, czasami całkowicie się wynurzając.

6. Płetwal zwyczajny (Balaenoptera physalus)

Gatunek walenia z rodziny płetwalowatych (Balaenopteridae), występujący we wszystkich oceanach. Jest drugim co do wielkości zwierzęciem na Ziemi (po płetwalu błękitnym). Płetwy długie, szpiczaste. Brzuch biały, grzbiet szary i czarny. Cechą charakterystyczną jest niesymetryczne ubarwienie: warga żuchwy po lewej stronie jest ciemnoszara, warga po prawej stronie jest biała.

7. Nerpa obrączkowana (Pusa hispida)

Gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych. Cechy charakterystyczne: żółtawobiałe, koliste plamy pokrywające ciało, brzuch jednolicie żółtawobiały z niewielką ilością ciemnych plam; włosy zatokowe brązowe.

8. Foka pospolita (Phoca vitulina)

Gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, najbardziej rozprzestrzeniony przedstawiciel płetwonogich. Ubarwienie od jasnoszarego do ciemnobrązowego. Fokę pospolitą cechuje słaby węch, ale bardzo dobry słuch oraz doskonały wzrok. Foka unika wypływania na otwarte wody. Żyje zazwyczaj w wodach płytkich przy kamienistych wybrzeżach.

9. Waleń biskajski (Eubalaena glacialis)

Wieloryb biskajski, wal biskajski (Eubalaena glacialis), ssak morski zaliczany do rodziny wielorybów gładkoskórych, występujący głównie w wodach subarktycznych Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego, pojedyncze okazy są spotykane w morzach całej kuli ziemskiej. Osiąga długość 13-18 m, ciężar do

50 t. Na przedniej części szczęki górnej wieloryba biskajskiego znajduje się charakterystyczna brodawkowata narośl skórna zwana "czapką”.

10. Wal dwuzębny (Mesoplodon bidens)

Gatunek walenia z rodziny zyfiowatych. Gatunek słabo poznany. Występuje w Umiarkowanych ciepłych wodach północnego Oceanu Atlantyckiego. Sporadycznie pojawia się w Morzu Bałtyckim. W polskich wodach odnotowany ostatnio w 1935.

Ciało o długości 4-5 m, masa 900-1100 kg. Ubarwienie niebieskoszare na grzbiecie, spodem jaśniejsze. Czasami występują szare lub białe plamy na skórze. Samce mają w dolnej szczęce dwa wystające zęby, a na grzbiecie małą, zaokrągloną na końcu płetwę grzbietową.

11. Wal butelkonosy północny (Hyperoodon ampulatus)

Gatunek ssaka z rodziny zyfiowatych, występujący głównie w strefie arktycznej i umiarkowanej Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego. Długość ciała 7,0-9,5 m. Masa ciała do 3 ton. Bardzo charakterystyczne dla tego gatunku jest silnie wypukłe czoło, zwłaszcza starych samców.

12. Płetwal czerniakowy (Balaenoptera borealis)

Gatunek sska z rodziny płetwalowatych, największy fałdowiec po płetwalu błękitnym i finwalu. Zwierzęta te są rzadko obserwowane, gdyż zwykle trzymają się otwartego oceanu. Wędrują zazwyczaj w małych grupach od dwóch do sześciu osobników, choć na żerowiskach znajduje się często większe stada.

13. Morświn zwyczajny (Phocoena phocoena)

Gatunek ssaka z rodziny morświnowatych. Spokrewniony z delfinami. Żyje samotnie lub w małych grupach. Morświn występuje w płytkich wodach przybrzeżnych, chłodnych, umiarkowanych do subarktycznych na półkuli północnej, (m.in. wody Bałtyku). W polskiej części Bałtyku w 1994 przebywało do 600 osobników, jednak populacja tego gatunku gwałtownie maleje. W 2014 populację morświnów żyjących w Morzu Bałtyckim oszacowano na 447 osobników.

14. Szarytka morska (Halichoerus grypus)

Szarytka morska należy do drapieżnych ssaków morskich. Wywodzi się z rodziny fokowatych. Możemy ją spotkać w wodach Bałtyku, gdzie jest najczęściej pojawiącym się gatunkiem foki. Szarytka, czyli foka szara, objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. Foka szara charakteryzuje się szarą sierścią, ale jaśniejszym spodem brzucha. Ponadto, na jej ciele występują ciemne plamy. Szarytki bardzo lubią słońce i z chęcią się w nim wygrzewają. Młode foki są wyjątkowo płochliwe i ostrożne. Małe osobniki ważą od 6 do 10 kilogramów.